Als het werkt: EF50

In dit artikel:

Toen Duitsland Nederland binnenviel (10 mei 1940) werd niet alleen goud naar Engeland geëxporteerd: in het geheim ging korte tijd daarvoor ook een levensreddende lading radiobuizen het kanaal over. Philips in Eindhoven had het type EF50 ontwikkeld, de enige buis toen die de hoge frequenties van radar aankon. Mullard, Philips’ fabriek in Engeland, had wel proefexemplaren maar niet de productieapparatuur; die stond in Nederland. Omdat de ontwikkeling van een radar-keten langs de Britse kust topgeheim en urgent was, ontstond paniek toen duidelijk werd dat zonder voldoende EF50’s geen radars gebouwd konden worden.

Britse marineschepen waren niet beschikbaar, maar de Zeeuwse Stoomboot Maatschappij kreeg toestemming om in actie te komen. Op 9 mei werden vrachtwagens met buizen en onderdelen naar Vlissingen gebracht en geladen op de schepen Prinses Juliana, Koningin Emma en Prinses Beatrix. Tijdens de tocht werden de schepen aangevallen; de Prinses Juliana raakte zo zwaar beschadigd dat zij naar Hoek van Holland moest uitwijken. De andere twee schepen bereikten na omwegen op 15 mei de haven van Londen. Hoewel de vrachtdocumenten verloren raakten, kwam genoeg materiaal aan: naar verluidt zo’n 25.000 radiobuizen en 250.000 onderdelen, plus apparatuur en kennis die Mullard in staat stelden zelf EF50’s te gaan produceren.

Dankzij deze levering kon de radar-keten snel worden opgebouwd, waardoor de Britse verdediging vijandelijke vliegtuigen en schepen vroegtijdig kon detecteren. Historici schrijven mede hieraan toe dat een Duitse invasie van Groot-Brittannië werd afgewend en de Royal Air Force effectiever kon optreden tijdens de Slag om Engeland. Het verhaal van de EF50-transporten is in Engeland bekender dan in Nederland, maar toont hoe cruciale technologie en snelle logistiek het verloop van de oorlog konden bepalen.