Als het werkt: zeemijl

In dit artikel:

De meeste landen gebruiken het SI-stelsel, met een seconde en meter als standaardmaten, maar sommige blijven vasthouden aan oudere lengteeenheden; alleen de Verenigde Staten, Myanmar en Liberia hanteren nog uitgebreid inches, feet en miles. Binnen de scheepvaart bestaat daarnaast een bijzondere, internationaal aanvaarde afstandseenheid: de zeemijl.

Er zijn twee soorten mijlen met heel verschillende achtergronden. De landmijl (statute mile) stamt uit de Romeinse tijd: het woord ‘mijl’ verwijst naar duizend (stappen) en was oorspronkelijk de afstand van duizend passen van een soldaat. Die historische mijl is tegenwoordig vastgelegd op 1.609,344 meter. De zeemijl ontstond veel later toen navigatie-instrumenten, zoals de jacobstaf en later de sextant, het mogelijk maakten de hoogte van de zon te meten en zo de geografische breedte te bepalen. Kaarten gebruikten meridianen en parallellen, verdeeld in 360 graden; elke graad bestaat uit 60 minuten. Omdat één minuut breedte overeenkomt met 1/21.600e deel van de aardomtrek (40.000 km), werd die minuut als afstandsmaat genomen: 1 zeemijl = 1.852 meter.

Die verschillende ontstaansgeschiedenissen verklaren de ruim 250 meter verschil tussen land- en zeemijl en leiden tot verwarring: wanneer spreekt men van mijlen en mijlen per uur—gaat het om landmijlen of zeemijlen? Dat geldt voor scheepvaart, luchtvaart en ook satellietmetingen; daarom is expliciet aangeven welke mijl bedoeld wordt essentieel.