Hoe de zee al decennialang haar stempel drukt op mode
In dit artikel:
In het Scheepvaartmuseum in Amsterdam belicht de expositie Oceanista hoe maritieme cultuur al decennia lang mode en kleding bepaalt — van de visserstrui en Bretonse streep tot de gele regenjas. De tentoonstelling toont niet alleen herkenbare kledingstukken, maar legt ook symboliek en ambacht achter die kleding bloot.
Een belangrijk onderdeel is de rol van tatoeages bij zeelieden: niet louter versiering, maar markeringen van mijlpalen. Een zwaluw staat voor 5.000 zeemijlen, een Neptunus-tattoo voor het oversteken van de evenaar, een schip voor het afronden van Kaap Hoorn en pin-up girls wezen vaak op geliefden aan wal. Ook traditionele schipperstruien en vissersornamenten worden verklaard: patronen als visgraat of kabelmotieven wezen naar de herkomstplaats (bijvoorbeeld Volendamse truien met ‘eb en vloed’-strepen; Scheveningse motieven die pas halverwege beginnen) en gouden oorbellen konden per kustplaats verschillen. Marjolijn Scholten van het museum wijst op een hardnekkige mythe: “Er bestaat ook een mythe dat de zeelieden aan de hand van hun truien makkelijker geïdentificeerd konden worden indien ze overboord waren gevallen.”
Oceanista verbindt die historische inzichten met hedendaagse ontwerpen. Iconische voorbeelden zoals Jean Paul Gaultiers blauw-wit parfumverpakking en Iris van Herpens door hydromedusa geïnspireerde jurk tonen hoe maritieme vormen en prints doorwerken in haute couture. De expositie bevat ook innovatieve, duurzame experimenten — denk aan een regenjas van algen — en geeft ruimte aan wereldwijde perspectieven. Zo verwerkt ontwerpster Quiana Cronie in haar moderne Cashaca afgedankte hotellinnen om een ode te brengen aan Arubaanse werkende vrouwen; de oorspronkelijke Cashaca was gemaakt van katoenen meelzakken.
Studenten van het ROC kregen eveneens een podium: zij maakten looks van materialen uit het museumarchief — van oude BHV-hesjes tot theaterkostuums uit de museumcollectie — waarmee hergebruik concreet zichtbaar wordt. Duurzaamheid is een expliciet thema: de tentoonstelling contrasteert de reparatie- en hergebruikscultuur van traditionele visserstruien met de vervuilende praktijken van de hedendaagse fast fashion en het wereldwijde transport over zee.
Tenslotte laat Oceanista zien dat veel alledaagse kleding — vaak zonder dat we er bij stilstaan — een maritieme oorsprong heeft. De Bretonse streep, ooit onderdeel van het Franse matrozenuniform, is daar het meest aansprekende voorbeeld.