HVO: plug-and-play vergroenen of kostbare tussenstap?
In dit artikel:
De binnenvaart onderzoekt praktische stappen naar verduurzaming en ziet in HVO (Hydrotreated Vegetable Oil) een direct inzetbaar alternatief. HVO ontstaat door plantaardige oliën en afvalvetten met waterstof te behandelen en levert een synthetische diesel die aan de EN590-norm voldoet. Daardoor kunnen huidige binnenvaartmotoren — ook Stage V-types — zonder aanpassingen op HVO draaien, wat het aantrekkelijk maakt als 'plug-and-play'-oplossing.
Praktijkervaringen tonen weinig verschil in vermogen of verbruik; HVO verbrandt schoner dan fossiele diesel, met lagere emissies van roet, fijnstof en minder NOx. Bovendien heeft HVO minder bacteriegroei en blijft het stabieler bij opslag. Wie volledig op HVO100 overstapt, kan volgens berekeningen 85–90% minder CO₂ uitstoten, afhankelijk van de gebruikte grondstoffen. Schipper Eric van Dam vaart sinds vorig jaar op HVO100 en rapporteert jaarlijks zo'n 45 ton minder CO₂; zijn verlader betaalt de meerkosten.
Toch remt de prijs brede toepassing: HVO kost momenteel zo’n €0,20–0,30 meer per liter. Voor schepen die dagelijks grote volumes bunkeren is dat een flinke extra last, tenzij verladers meebetalen. Beschikbaarheid is een tweede knelpunt: leveranciers zoals Reinplus Fiwado leveren HVO100 op bunkerstations, maar schaalbaarheid wordt bedreigd als ook wegtransport en luchtvaart veel HVO gaan afnemen. Nederland kent accijnsvrijstelling voor HVO; Duitsland geeft via douane belastingteruggave.
Duurzaamheid hangt sterk van grondstoffen: alleen wanneer reststromen (bijv. gebruikt frituurvet) worden gebruikt is HVO echt klimaatvriendelijk; bij palm- of sojaolie kan het effect zelfs negatief zijn. De Inspectie Leefomgeving en Transport controleert herkomst met C-14-analyses. Binnenvaartcoöperatie NPRC ziet een gemiddelde CO₂-reductie rond 30% omdat niet alle schepen volledig op HVO varen. Beleidsmakers en belangenorganisaties positioneren HVO als tijdelijke, opschaalbare tussenoplossing: het werkt en vermindert emissies aanzienlijk, maar prijs en omvang van beschikbare duurzame volumes bepalen of het verder doorbreekt. Vooralsnog blijven vooral pioniers en schepen met verduurzamende verladers overstappen.