Zware Kees: vijftig jaar Sail

In dit artikel:

Het was 50 jaar geleden dat de eerste Sail Amsterdam plaatsvond — toen onder de naam Sail Amsterdam 700, ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad — en de auteur merkt met verbazing dat hij die eerste editie nog bewust meemaakte. In de jaren zeventig lagen oude kades en failliete scheepswerven in het oostelijk havengebied er verlaten bij, waardoor er ruimte ontstond om nostalgische zeilschepen in de stad te laten aanmeren. Dat trok veel publiek: ongeveer 700.000 bezoekers bezochten die eerste bijeenkomst.

De schrijver herinnert zich als zestienjarige op zijn opgevoerde Kreidler naar Velsen te zijn gereden om beroemde volschepen en barken in het echt te zien: onder andere de Amerigo Vespucci, Dar Pomorza, George Stage, Gorch Fock, Mircea en de nu controversiële Kruzhenstern. Tegelijk was hij teleurgesteld over de Nederlandse inbreng op zeegebied; schepen als de Eendracht en de Freya voelden hem onvoldoende representatief voor een zeevarende natie, wat hem plaatsvervangende schaamte gaf.

Een belangrijke uitkomst van die eerste Sail was dat belangstelling voor historische scheepvaart opnieuw opbloeide. Die opleving leidde in de decennia daarna tot de bouw van meerdere replica’s en historische reconstructies: onder meer de Amsterdam (1985), Batavia (1995), Kamper Kogge (1994–1998), het statenjacht Utrecht (1998–2003), de Halve Maen (VS, 2014) en recentelijk de Witte Swaen (2018). Deze projecten markeerden een hernieuwde aandacht voor Nederlandse maritieme geschiedenis en restauratie van zeilschepen.

Tegelijk wijst de auteur op een tegenstrijdigheid: hoewel recente edities van Sail miljoenen bezoekers trekken (huidige cijfers rond 2,3 miljoen), verwacht hij dat het merendeel van het publiek weinig weet van bestaande Nederlandse rederijen of maritieme continuïteit. De gebeurtenis bracht dus zowel nostalgie en hernieuwd cultureel erfgoed als een bewustzijnsprobleem over de hedendaagse maritieme sector.